در سال‌های اخیر جایگاه گیاهان در نوشیدنی‌های گرم در سبک زندگی سالم رشد چشم گیری داشته است. بر خلاف باور عامیانه جالب است بدانیم که دمنوش و جوشانده دو روش مختلف برای تهیه‌ی نوشیدنی گرم از گیاهان هستند. اما باید بدانیم استفاده از گیاهان با عنوان دمنوش یا جوشانده نیازمند دانستن قواعد خاصی است. برای بهره گیری از خواص بینظیر انواع گیاهان بهتر است نکاتی را رعایت کنیم. با رعایت این نکات علاوه بر لذت از عطر و طعم واقعی گیاهان می‌توان خواص آن‌ها را نیز دو چندان کرد. استفاده از دمنوش یا جوشانده‌ی گیاهان تاثیر جداگانه‌ای بر بدن دارد. اگر در صورت ناآگاهی برخی گیاهانی را که نیاز به دم کردن دارند، بجوشانیم نه تنها ممکن است خاصیت آن تغییر کند بلکه عوارض ناگواری را برای بدن داشته باشد.
جوشانده چیست؟
برای تهیه‌ی جوشانده قسمت‌های مختلف برگ، ساقه، گل یا ریشه ی گیاهان در آب گرم یا سرد ریخته و روی حرارت مستقیم قرار می‌دهند تا بجوشد. جوشانده خاصیت و اثری قوی‌تر از دمنوش یا عرق‌های گیاهی دارد. برای تهیه‌ی جوشانده به نوع گیاهان باید دقت شود. جوشانده‌ی برخی گیاهان اثر فوری روی برخی اندام‌های بدن داشته و ممکن است تاثیر مخرب و زیان آوری داشته باشد.
جوشانده‌های گیاهان دارای عطر و طعم و غلظت بیشتری به نسبت دمنوش‌ها هستند. اما این بدان معنا نیست که جوشانده‌ها بر دمنوش‌ها ارجحیت دارند. برای مصارف دارویی بهتر است آگاهانه و با تجویز پزشک از جوشانده‌ی گیاهان استفاده کرد.
نکات مهم در تهیه جوشانده
• تهیه‌ی دم‌کرده یا جوشانده به مدت زمان طولانی‌تری گاهی تا ۱ ساعت زمان نیاز دارد.
• برخی از گیاهان دارای رنگ و اسانس ضعیفی هستند و به مدت زمان بیشتری برای دم کردن نیاز دارند.
• برای تهیه ی دمنوش یا جوشانده باید آب جوشیده را روی گیاهان ریخته، درب ظرف را بسته و روی حرارت قرار دهیم.
• پس از صرف مدت زمان لازم برای تهیه‌ی دم کرده یا دمنوش، جوشانده را با توری یا پارچه ظریفی صاف کرده، تفاله را دور ریخته و محلول باقی مانده را حذف کنیم.
• برای تهیه‌ی دمنوش یا جوشانده‌ی گیاهان باید دقت شود تا کدام نوع آن مناسب تر است. علاوه بر عطر و طعم، خواص گیاه مورد نظر نیز تغییر می‌کند. برای مثال چای دم کرده خوش عطر و خوش طعم بوده اما چای جوشیده رنگ سیاه و مزه‌ی نامطبوع داشته و یبوست آور است!
دمنوش یا دم کرده چیست؟
اگر قسمت‌های مختلف گیاهان مانند برگ، ریشه و ساقه یا میوه‌ها و ادویه‌ها را در آب جوشیده ریخته و روی حرارت غیر مستقیم یا روی بخار ملایم قرار دهیم نوشیدنی گرم حاصل دم نوش یا دم‌کرده نام دارد. در این حالت مخلوط گیاهان و آب روی حرارت مستقیم قرار نمی‌گیرد تا جوشیده شود. با قرار دادن قوری روی چایساز یا سماور یا کتری می‌توان دمنوش را تهیه کرد. بهتر است در حین آماده شدن دمنوش را در ظرف در بسته باشد تا از فرار اسانس یا روغن‌های فرار جلوگیری شود.
مدت زمان لازم برای تهیه‌ی یک دمنوش بین ۱۵ تا ۲۰ دقیقه است. بعد از این مدت می‌توان نوشیدنی را صاف کرده و میل نمایید. نوشیدنی‌های حاصل از چای، گل گاوزبان، به لیمو، چای‌های میوه‌ای، به لیمو، بهارنارنج، سنبل الطیب و … نوعی دمنوش هستند.
نکات مهم در تهیه ی دمنوش
• دمنوش را می‌توان به مدت ۱ الی ۲ روز در یخچال نگهداری کرد. پس از این مدت احتمالاً محتویات دمنوش رسوب می‌کنند.
• برای بهتر دم کشیدن و خوش عطر شدن دمنوش‌ها بهتر است از قوری چینی استفاده شود.
• مدت زمان دم کشیدن هر یک از گیاهان، میوه‌ها یا ادویه‌های متفادت است بهتر است هنگام دم کردن دمنوش به این نکته دقت شود.
• پس از دم کشیدن دمنوش می‌توان با استفاده از یک توری فلزی یا صافی محتویات دمنوش را صاف کرده و میل نمایید.
• برای تهیه ی یک دمنوش ایده ال بهتر است نسبت آب و محتویات مناسب باشد. برای هر قاشق غذاخوری (۳۰گرم) معادل ۱۵۰ میلی لیتر آب جوش لازم است.
• برای مصارف دارویی انواع دمنوش و جوشانده باید تعادل را رعایت کرد. مصرف برخی گیاهان ناشناخته بدون تجویز پزشک می تواند مشکل ساز باشد.
• اگر امکانات و فرصت کافی برای تهیه‌ی دمنوش دارید بهتر است از دمنوش فله استفاده شود. استفاد از دمنوش‌های فله‌ای به مراتب اقتصادی‌تر از دمنوش‌های تی بگی با کیسه‌ای است. در صورت داشتن فرصت و زمان کافی استفاده از دمنوش‌های فله‌ای عطر و غلظت گیاهان به مراتب بیشتر و طعم آن دلچسب‌تر است. عموماً برای استفاده از دمنوش در محیط کار یا خارج از منزل که فرصت و امکانات کافی در دسترس نیست دمنوش کیسه‌ای مناسب تر است.
توجه : مطالب موجود در این وبلاگ فقط برای اهداف اطلاعاتی ارائه شده است. این اطلاعات عمومی است و به هیچ عنوان جایگزینی برای مراقبت‌های پزشکی نخواهد بود. زنان باردار، شیرده یا افراد مبتلا به بیماری خاص، قبل از مصرف این محصول با پزشک خود مشورت نمایید.
ترجمه و جمع آوری: واحد تحقیق و توسعه مجموعه پاراج
